zondag 27 januari 2019

Else Berg

Regelmatig breng ik een bezoek aan Museum Singer in Laren. Elke keer als ik het museum bezoek zie ik weer werk van een kunstenaar waar ik niet zo heel veel van weet en waar ik dan ook iets langer bij stil blijf staan b.v. het werk van Else Berg. Mijn interesse is dan gewekt en thuis probeer ik informatie over de kunstenaar te verzamelen. Naslagwerken, biografieën en het internet geven over het algemeen de nodige informatie.
Else Berg is één van de vele vrouwelijke kunstenaars waar niet zo heel veel informatie over te vinden is. Het verbaast mij altijd weer dat veel vrouwelijke kunstenaars niet worden genoemd in naslagwerken. Else Berg is zo’n ongenoemde kunstenaar en haar naam zat al een hele tijd in mijn mapje “opzoeken”. 

Else Berg  is geboren in 1877 in Ratibor in Silezië, nu Polen. Voor haar geboorte hadden de ouders van Else het niet breed en om een beter leven te kunnen krijgen verhuisden ze naar de andere kant van het land. Vader Berg begon een sigarenfabriek en de zaken gingen goed. Het was een liberaal-Joods gezin en de zes kinderen die er inmiddels waren gekomen kregen de kans om zich te ontplooien. Else mocht naar Berlijn om een kunstopleiding te volgen. Ik denk dat het een particuliere opleiding is geweest omdat in die tijd vrouwen nog niet werden toegelaten aan de bestaande kunstacademies, dat kon pas vanaf 1919.

In 1909 komt Else Berg de schilder Samuel Schwartz, beter bekend onder de naam Mommie Schwartz, tegen in Koningsberg. Mommie Schwartz is dan net terug van zijn verblijf in Amerika en de twee kunnen het goed met elkaar vinden. Ze besluiten om samen richting Parijs te gaan, want daar moest men zijn in die tijd als kunstenaar. Else en Mommy maakten daar de modernisering in de kunst van dichtbij mee. In 1910 reisden ze door naar Amsterdam om er te gaan wonen en werken. Ze gingen regelmatig op reis en werkten veel samen. Hun relatie was hecht, niet alleen wat betreft hun kunstenaarschap maar ook in de liefde vonden ze elkaar en trouwden in 1920. Ook al leefden en werkten ze samen, ze hadden wel ieder een eigen atelier. Tijdens een van hun reizen in 1913 verbleef het echtpaar een tijd bij de Nederlandse kunstenaar Leo Gestel en zijn vrouw op Mallorca om er te werken maar keerden vlak voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog terug naar Amsterdam. Tijdens hun verblijf op Mallorca schilderde en tekende Else veel en je ziet dat het werk van haar uit die periode een kleurrijk en enigszins kubistische toon krijgt.


In de periode 1910-1940 is het echtpaar vooral te vinden tussen de Amsterdamse- en Bergense kunstenaars. Ze hadden het financieel niet echt breed maar probeerden toch steeds reizen naar het buitenland te maken. Ze bezochten weer Parijs maar reisden ook door naar o.a. Spanje, Italië en Turkije. Else was een tijdlang verbonden aan de Bergense School en raakte goed bevriend met verschillende kunstenaars van die stroming. Else had niet alleen exposities in Nederland maar ook musea in het buitenland waren in haar werk geïnteresseerd. Bekijk je het werk van haar dan zie je dat het nogal gevarieerd van stijl is. Ze stond open voor veel stromingen zoals o.a. het kubisme en luminisme al of niet met een eigen toets. 


Nederland kreeg te maken met de dreiging van de Tweede Wereldoorlog en veel mensen vertrokken naar elders. Else en Mommie voelden zich niet echt onveilig in Amsterdam en besloten te blijven. 
Op het moment dat alle Joden de Jodenster moesten dragen, wat zij weigerden, namen ze het besluit om Amsterdam te verlaten. Ze gingen naar een onderduikadres in Baambrugge. Lang zijn ze niet op dat adres geweest, ze waren zo bang om verraden te worden dat ze besloten om terug te gaan naar Amsterdam. In Amsterdam was het echter minder veilig dan ze hoopten. In 1942 zijn ze verraden en op transport gesteld naar Westerbork waar ze al vrij snel op de trein werden gezet naar Auschwitz. Direct na aankomst op 19 november 1942 zijn ze vergast.


Zoals ik aan het begin al zei  is er niet zo heel veel bekend over Else Berg. Er is bijna niets gedocumenteerd en de aanwezige bronnen blijken niet allemaal even betrouwbaar te zijn. Na hun deportatie werden veel van hun bezittingen uit hun woning aan het Sarphatiepark geroofd. Gelukkig zijn er later nog persoonlijke zaken van het kunstenaarsechtpaar gevonden in een blikken trommel met daarin: documenten, brieven, foto’s en rekeningen. 


De journaliste Betty van Garrel kreeg de beschikking over de trommel en schreef een boek met de titel: De trommel van Else Berg. De inhoud van de trommel maakte Betty van Garrel bekend in 2012 tijdens de overzichtstentoonstelling van Else Berg in het Joods Historisch Museum in Amsterdam. 

De schrijfster Linda Horn schreef een boek met de titel: Else Berg en Mommie Schwartz, een kunstenaarsechtpaar 1910-1942. Zij beschrijft op chronologische wijze het leven en werk en waar het kunstenaarsechtpaar door werd geïnspireerd. Het boek bevat persoonlijke foto’s en 150 foto’s van schilderijen van het echtpaar.

Werk van Else Berg is o.a. te bewonderen in het Joods Historisch Museum in Amsterdam, Stedelijk Museum Alkmaar, Rijksmuseum Amsterdam en Singer in Laren.

Ik ben een bewonderaar van het werk van Else Berg en probeer elke keer als ik in bovenstaande musea kom naar haar werk te kijken en zie ik altijd weer iets nieuws in haar schilderijen.  

(foto's gemaakt in Museum Singer in Laren)

zondag 20 januari 2019

Restverwerking


Voorlopig ga ik even stoppen met het maken van keramiek, het is weer even tijd voor iets anders. 
Ik heb een lange tijd  in het atelier van KCR-Almere leuke dingen gemaakt met veel plezier. Niet alles is gelukt of even mooi geworden, ik was er om te leren en dat gaat met vallen en opstaan. 
In december heb ik de laatste lessen gehad en het laatste stuk klei dat nog in mijn werkbak lag verwerkt tot een bordje en een blad.


Ook de restjes glazuur die ik nog had wilde ik opmaken. Het glazuren van het bordje was voor mij erg spannend omdat de restjes die ik nog had niet zo goed bij elkaar pasten (dacht ik). 

Gewoon doen en kijken wat het wordt hoorde ik regelmatig van de docente en dat heb ik dan ook gedaan en ik ben helemaal niet ontevreden over de laatste werkjes die onder mijn handen vandaan zijn gekomen. 
Na mijn laatste les op weg naar huis kwamen er toch al weer wat ideeën naar boven en er is een hele grote kans dat ik na een paar maanden weer richting Atelier fiets.

zaterdag 12 januari 2019

In koeienletters

Waarom is mijn nicht zo groen?
Ziek?

Ik doe aan vergroenen.
Doe je mee?

Ik hou van groen, goed voor
het millieu.

Ik doe mee.

Samen komen we er wel.
Toch?

donderdag 3 januari 2019

Herman Coppus

Graag wilde ik naar het Mondriaanhuis in Amersfoort maar het kwam er steeds niet van. In december was het eindelijk zover en ik heb er erg genoten, alles in het museum is een verrassing. Je loopt door het leven van Mondriaan en het is het museum goed gelukt om het leven en werk van de kunstenaar op een overzichtelijk en zeer aantrekkelijke manier tentoon te stellen. Ik ga er zeker nog eens kijken en dan ook een beetje genieten van de mooie stad.

Maar wat ik helemaal fantastisch vond is dat het museum twee zalen heeft gereserveerd voor het werk van de Nederlandse kunstenaar Herman Coppus.
Van deze kunstenaar is er werk te zien onder de titel “Reflectie”. Naast de vele papierreliëfs zijn er sculpturen van brons en glas te zien. Coppus laat je kennis maken met ritme in kleur- en lichtwerking. Het werk van deze kunstenaar is geheel autonoom, zijn inspiratiebron is vooral het Constructivisme en Geometrische Abstractie.




Herman Coppus is geboren in 1955 in Horst en heeft de docentenopleiding gevolgd aan de Academie Beeldende Kunsten Maastricht. Na zijn opleiding is hij aan de slag gegaan als docent en heeft zich naast het lesgeven ontwikkeld tot beeldend kunstenaar. Hij werkt met verschillende materialen zoals papier, glas en brons waarbij de kunstenaar zich niet beperkt voelt, hij gaat totaal zijn eigen gang. Hij realiseert niet alleen objecten voor binnen maar ook staan er monumentale sculpturen in de  buitenruimte.


De vormen zijn veelal geometrisch, zich herhalend in vierkanten en rechthoeken. De strakke vormen die ontstaan laten je versteld staan als je het object van verschillende kanten bekijkt, je ondergaat de veranderende kleur en de lichtspeling, je gaat mee in het ritme.




Was Coppus de eerste jaren van zijn kunstenaarschap vooral te vinden op kunstmanifestaties en galeries dan kom je hem de laatste 5 jaar steeds meer “buiten” tegen. Er zijn exposities geweest in Nederland en België en voor 2019 staan er nog  verschillende op het programma. Op dit moment is zijn werk o.a. nog te zien tot 3 maart 2019 in Denemarken. 


Coppus heeft zijn atelier in de woonkamer van zijn huis in Ravenstein, een kleine stad in Noord Brabant. Hij werkt dagelijks aan zijn reliëfs met een precisie en perfectie waarbij hij het geduld van een engel aan de dag legt. In zijn woonkamer, omgeven door zijn eigen kunst, komen de prachtigste kunstwerken tot stand.



Zijn glassculpturen bestaan vaak uit los op elkaar liggende stroken van gebruikt glas. Bij een dergelijk object worden alleen de bovenste stroken vast gelijmd, hij creëert op deze manier transparant en veelal groot werk.



Naar een titel bij het werk hoef je niet te zoeken, de kunstwerken hebben geen naam. Ik heb begrepen dat Coppus dat al gauw pretentieus vindt en hij houdt er helemaal niet van als er over zijn werk wordt getheoretiseerd. Herman Coppus is een gedreven kunstenaar, hij heeft een enorme werklust dat zich vertaald in de vele indrukwekkende kunstwerken. Tijdens het werken aan een object komen de nieuwe ideeën al weer boven borrelen voor het volgende kunstwerk. De restanten van eerdere kunstwerken gebruikt hij vaak weer voor het volgende object.

Eigenlijk moet iedereen zijn werk bekijken en in zich opnemen. Ik was behoorlijk onder de indruk en vergat daardoor om foto’s te maken in het museum. Maar gelukkig heeft de kunstenaar mij toestemming gegeven om de foto’s van zijn site te gebruiken voor mijn blog. Ik ben hem daar zeer erkentelijk voor. 

De expositie “Reflectie” in het Mondriaanhuis is nog te zien tot 10 maart 2019.