zaterdag 23 februari 2013

Platina

platina
Platina is een duurzaam, zeldzaam en zuiver edelmetaal en kostbaarder dan goud. Platina is van nature wit en er worden geen legeringen aan toegevoegd zoals bv bij witgoud ( witgoud is een legering van zilver of nikkel en platina). De naam is ontleend aan het Spaanse woord platina, klein zilver, afgeleid van plata, dat zilveren plaat betekent. In 1735 werd platina als zilverachtige korreltjes, ontdekt in het zand van de rivier Pinto in Colombia, Zuid-Amerika.

Van platina worden mooie sieraden gemaakt en je kunt er van uit gaan dat als een sieraad van dit edelmetaal is gemaakt, het een leven lang meegaat en mooi blijft. Voor juweliers is het prettig om mee te werken, het is kneedbaar, het krast niet en het blijft de oorspronkelijke kleur houden. Is platina gebruikt als zetting voor een diamant dan komt de schittering van de edelsteen nog mooier uit, want deze twee materialen versterken elkaar.

Platina wordt  maar op enkele plaatsen in de wereld aangetroffen en dat betekent dat het een kostbaar product is. Als er 1 ounce (31.1 gram) platina wordt gedolven, dan moet er 10 ton erts uit de bodem worden gehaald en daar is men ongeveer 8 weken mee bezig.

Lang voordat Columbus voet aan de grond zette in Zuid-Amerika, was platina al bekend bij de indianen die daar woonden. Zij mengden platina met goud en maakten daar mooie sieraden van. In de tijd van de Spaanse overheersing, dachten de Spanjaarden dat het gevonden metaal zilver was van mindere kwaliteit en gooiden het terug in de rivier. Niet veel later kwamen ze er achter dat het wel degelijk een waardevol edelmetaal was. De Spanjaarden zagen er de handelswaarde van in en brachten het mee naar Europa en zo kwam het terecht bij de Europese edelsmeden.

Lodewijk XVI was de eerste persoon in Europa die een sieraad van platina kreeg, ontworpen door een Franse edelsmid. Deze edelsmid schatte platina op waarde en hij vond dan ook dat platina het enige metaal was dat geschikt was voor een persoon van koninklijke afkomst.

Hierna volgden er meer edelsmeden die platina gingen gebruiken voor sieraden en als zetting voor edelstenen. Beroemde diamanten die in platina zijn gezet zijn bv de Koh-i-Noor, The Great Star of Africa en de Hopediamant.
De bekende edelsmeden Fabergé en Cartier hebben platina regelmatig toegepast in hun ontwerpen.

Er zijn vijf landen waar platina wordt gewonnen:
  • Zuid-Afrika - per jaar 148.3 ton
  • Rusland - per jaar 29.6 ton
  • Canada - per jaar 7.4 ton
  • Zimbabwe - per jaar 4.4 ton
  • Verenigde Staten - per jaar 4.1 ton
Platina wordt niet alleen gebruikt voor sieraden maar ook een belangrijk product in de industrie en de medische wetenschap.

We kennen in de muziekwereld de Platinaplaat , zo'n plaat ontvangt een artiest als er van zijn of haar album heel veel exemplaren zijn verkocht. In de jaren 90 van de vorige eeuw werd de onderscheiding uitgereikt aan een artiest als er 100.000 platen waren verkocht, maar door de terugloop van de verkoop van de grammofoonplaat wordt de platinaplaat tegenwoordig uitgereikt als de verkoop op 50.000 exemplaren staat. De artiest die de meeste platinaplaten heeft gekregen is Elvis Presley.

Mensen die 70 jaar getrouwd zijn, vieren hun platina Huwelijk.

En er is in Brazilië een stadje met ongeveer 3.500 inwoners met de mooie naam Platina.

zondag 17 februari 2013

Cartier

Atelier Cartier
Cartier heeft eigenlijk geen introductie nodig, bijna iedereen kent of weet van de beroemde en elegante horloges, de bijzondere sieraden en de speciale sieraden die hij ontwierp voor Edward VII en Wallis Simpson.
Cartier wordt wel de koning onder de goudsmeden genoemd maar hij is ook de goudsmid van de koningen.

De Fransman Louis François Cartier begon in 1847 zijn eerste atelier in Parijs aan de Rue Montorgueuil. Cartier was een man met een grote ondernemingslust, hij verstond zijn vak en zijn zaak was al snel aan uitbreiding toe. Hij verhuisde daarom naar een groter pand in de buurt van het Palais Royal. De naam van Cartier begon in die tijd al een begrip te worden, de zaken gingen zo goed dat Cartier na enige tijd al weer aan uitbreiding moest gaan denken. In 1859 vestigde hij zich in een groot pand aan de Boulevard des Italiëns, waar hij beroemdheden uit de hele wereld ontving.

De zaak kwam tot nog grotere bloei toen zijn zoon Alfred de zaak in 1894 overnam. Later bracht het huwelijk van zijn zoon met de dochter van modeontwerper Worth de nodige contacten en ontwikkelingen op gang op allerlei gebied die van belang waren om het bedrijf van Cartier nog succesvoller te laten worden.

De ontwerpen van Alfred Cartier werden zeer gewaardeerd door verschillende koningshuizen, waaronder het Engelse Hof.
Voor de kroning van Edward VII in 1901 werd er een grote order geplaatst bij Cartier. De naam Cartier kwam hierdoor nog meer op de beroemde- en koninklijke lippen, met het gevolg dat Cartier een jaar later een filiaal kon openen in Londen, onder leiding van Jacques Cartier, een zoon van Alfred.
In 1908 werd er een filiaal geopend in New York waar Pierre Cartier, ook een zoon, de scepter ging zwaaien.

Vooral de zoon van Alfred Cartier, Louis, drukte zijn stempel op het bedrijf. Zijn ontwerpen hadden een andere uitstraling dan het werk van zijn vader. Hij liet zich niet beïnvloeden door de ontwikkelingen en de successen van die tijd zoals de Art Nouveau.
Rond 1907 veranderde zijn stijl helemaal en verwerkte hij geometrische figuren in zijn ontwerpen en liet zich vooral inspireren door de Oosterse Kunst. Hij hield van sterk contrasterende kleuren en combineerde bergkristal, jade, onyx, parelmoer en koraal met zijn ideeën die hij haalde uit de Oosterse Kunst.

Tuttifrutti
Tijdens het interbellum komt Louis Cartier met totaal iets anders op de markt, namelijk "tuttifrutti".
Dat zijn ontwerpen van sieraden met gekleurde edelstenen in een platinazetting. In die periode zag je ook ontwerpen van hem met bloem- en diermotieven in geometrische vorm waarin veel diamanten werden verwerkt.

Flamengobroche
Echt bijzondere ontwerpen zijn de Flamengobroche en de Panterbroche, resp. gemaakt in 1940 en 1949,  in het atelier van Cartier en ontworpen door Jeanne Toussaint, een vriendin en compagnon van Louis Cartier. Deze broches waren bestemd voor de Hertogin van Windsor, ze bestonden uit; diamanten, smaragden, saffieren en citrien. 
Een paar jaar geleden zijn deze broches geveild bij Sothebey, zij vormen maar een klein onderdeel van de vele sieraden van de Hertogin in haar bezit had. De Flamengobroche werd verkocht voor ongeveer 2 miljoen euro en de Panterbroche voor 5.3 miljoen euro. 
De ontwerpen van Cartier zijn ook in deze tijd nog altijd zeer geliefd.

Cartier heeft niet alleen naam gemaakt met zijn juwelen maar we kennen hem ook van horloges en klokken. Louis Cartier vond in 1904 het eerste polshorloge uit, in totaal heeft hij vijf verschillende modellen ontworpen. Het  eerste exemplaar maakte hij in opdracht voor zijn vriend Alberto Santos Dumont.

Deze vriend was luchtvaartpionier en wilde graag een horloge waar hij gemakkelijk de tijd op kon zien, een zakhorloge vond hij ongemakkelijk tijdens zijn vluchten.
Het lukte Cartier om aan deze opdracht te voldoen en het ontwerp kun je wel een revolutionaire uitvinding noemen. Het horloge kreeg de naam Santos en wordt nog steeds gemaakt.

Na het succes van de Santos volgden er meer ontwerpen. Cartier kreeg in 1916 een opdracht van defensie om een polshorloge te ontwerpen voor het Franse leger. Het horloge was bedoeld voor de officieren en de manschappen, het uurwerk moest bestand zijn tegen oorlogsgeweld en ook de tijd moest gemakkelijk kunnen worden afgelezen in de loopgraven. Van dit horloge zijn ontzettend veel gemaakt doordat er veel mensen sneuvelden in WO II en er steeds nieuwe exemplaren moesten worden aangeleverd. Het horloge kreeg de naam Tank en ook nu is het nog steeds een geliefd herenhorloge.

Pas halverwege de vorige eeuw kwam Cartier met het eerste polshorloge voor vrouwen. Het is een klein horloge met een heel klein uurwerkje en het ontwerp kreeg de naam Pascha.

Van een heel andere orde is het polshorloge Roadstar, dat is een horloge speciaal voor autocoureurs. In dit horloge bevinden zich verschillende vernuftigheden die van belang zijn voor de racer en het uurwerk bevindt zich achter een vergrootglas.

Cartier dacht ook aan de gewone man en vrouw, hij bracht een betaalbaar uurwerkje op de markt, de goedkoopste in hun collectie en werkend op een batterijtje met de naam Panther . Ook dit horloge is nog altijd geliefd onder vrouwen.

winkel in Hongkong
Je ziet Cartier is nog steeds een begrip en waar je ook bent op de wereld, je komt in veel grote steden wel een winkel tegen van Cartier.

woensdag 13 februari 2013

Alexandriet en Andalusiet


alexandriet
Bijna alle edelstenen zijn bijzonder, over elke steen is wel iets te vertellen. Een hele bijzondere steen is bv alexandriet. Alexandriet heeft de vreemde eigenschap om van kleur te kunnen veranderen onder invloed van verschillende soorten licht. Bekijk je de steen bij daglicht, dan zie je een bijna smaragdgroene kleur met een enigszins blauwe inslag, maar zie je de steen bij kaarslicht dan is hij bruinrood van kleur. 

dichroscoop
De verschillende kleuren ontstaan doordat er andere absorptie optreedt bij kaarslicht dan bij daglicht. Verrassend is het bekijken van de steen bij daglicht door de dichroscoop, je ziet dan 2 kleuren groen en één kleur rood. Een dichroscoop is een speciaal kijkbuisje om 2 kleuren (pleochroÏsme) naast elkaar te zien. Er is ook een alexandriet met het "katoogeffect" maar deze variatie is zeldzaam.

alexandriet
In het Oeralgebergte in Rusland is in 1830 het eerste en mooiste alexandriet gevonden en lange tijd was dit de enige vindplaats. Later is er ook in Madagaskar, Brazilië, Zimbabwe en Sri Lanka alexandriet gevonden. Deze stenen zijn minder mooi van kleur, de kleurwisseling is minder duidelijk dan bij de Russische stenen.
In het Fersmanmuseum in Moskou kun je een alexandriet bewonderen van 5.38 kg met een grootte van 25 x 15 cm, en in het Smithonian Institute in Washington hebben ze een alexandriet van 65.7 kt, afkomstig ui Sri Lanka.

Alexander II
(1818-1881)
Alexandriet is genoemd naar tsaar Alexander (1818-1881). Op zijn twaalfde verjaardag kreeg hij de steen cadeau, omdat het de kleuren had van de Russische vlag.
Alexandriet was de nationale steen van Rusland tot de Oktoberrevolutie in 1917.

Er is ook synthetische alexandriet op de markt gebracht, deze heeft een paars/groene kleur en het schijnt dat de Chinese leider Tsjang Kai-Tsjek (1887-1975) deze synthetische stenen in grote hoeveelheden heeft gekocht.

andalusiet
Het pleochroÏsme zie je niet alleen bij alexandriet maar ook bv bij  andalusiet. Andalusiet is een mineraal dat je in de meeste gevallen terugziet als een onderdeel van ander gesteente. Dit gesteente is al iets langer bekend dan alexandriet, het is gevonden in 1798 door de Fransman Jean Claude Delamétherie in Andalusië (Zuid-Spanje) en het gesteente is genoemd naar de vindplaats .

Bij andalusiet kun je heel goed zien dat de steen een meervoudige kleurindruk geeft, het komt voor in de kleuren geel, groen, rood, bruin en bruin/groen. De vakman kan met zijn specialisme het voor elkaar krijgen dat er na het slijpen van de steen, van bovenaf gezien de kleur groen is en aan de zijkant de kleur rood. Ook kan de slijper de steen zo behandelen dat de kleuren net andersom te zien zijn.


katoogeffect
Sommige andalusietstenen worden "katoog" geslepen. De steensoort op zich is niet erg kostbaar maar staat wel mooi in sieraden en het wordt gebruikt voor het maken van siervoorwerpen.

Er zijn nog veel meer edelstenen met bijzondere lichteffecten, deze twee stenen zijn maar een fractie van wat er allemaal aan gesteenten is gevonden. Wil je meer weten over lichteffecten, kijk dan Hier

maandag 11 februari 2013

Lichteffecten bij edelstenen

andaluziet met een kruis
Lichteffecten treden op bij bepaalde edelstenen. De lichteffecten die je regelmatig tegenkomt zijn bv asterisme, pleochroïsme, dichroïsme, trichroïsme en chatoyance. Deze effecten kunnen verschillende kleuren en patronen hebben zoals; strepen, sterren, katogen of een kruis in de steen. 
Wat je ziet is al in de steen aanwezig maar het mooiste effect wordt verkregen door het vakwerk van de slijper. Een goed vakman staat zijn mannetje en komt tot prachtige, maar ook zeer verbazingwekkende resultaten. 

sterrobijn
Zie je bij een steen een stervormig patroon, dan is dat "asterisme" en dit patroon wordt veroorzaakt door insluitsels die licht weerspiegelen in kleine naaldachtige patronen. Zo'n patroon is goed te zien bij  sterrobijnen, stersaffieren, sterrozekwarts en stergranaten.
Om de ster goed tot zijn recht te laten komen, worden de stenen meestal cabochon geslepen.

Van een andere orde is "pleochroïsme", dit is een optisch verschijnsel door de dubbelbreking van het licht in een gekleurde edelsteen of kristal. Zo zie je aan alle kanten van de steen verschillende kleuren.
Goed zichtbaar is dit bv bij  Alexandriet, deze steen komt voor in de kleuren rood, geel, groen, bruin, groenbruin en bruingroen.

Er zijn ook stenen die twee kleuren laten zien, dit wordt "dichroïsme" genoemd, heb je een steen met drie kleuren dan noemt men dat "trichroïsme".
Stenen kunnen ook worden geslepen op een bepaalde manier om één kleur extra te benadrukken of te verstoppen.

katoogeffect
Dan is er nog het katoogeffect, dat verschijnsel krijg je als een edelsteen cabochon wordt geslepen.
Het licht valt in het inwendige van de steen, waarin zich holtes bevinden maar ook wel eens vezelige- of naaldvormige insluitsels. Door de weerkaatsing treedt het katoogeffect op.

Dit is maar een kleine greep uit het aanbod van stenen met natuurlijke lichteffecten en van de mogelijkheden die een slijper heeft om bepaalde effecten bij de edelstenen naar boven te halen.

zaterdag 2 februari 2013

Mineralogie

Georgius Agricola
Een ander woord voor mineralogie is delfstofkunde en valt onder aardwetenschappen. Deze wetenschap richt zich op het systematisch bestuderen van mineralen en welke rol ze spelen in de geologie, en vanzelfsprekend hoe ze zijn ontstaan. Mineralogie is geen wetenschap van de laatste tijd, al eeuwen hebben mensen mineralen bestudeerd en gedocumenteerd.

De van Duitse afkomst Georgius Agricola (1494-1555) wordt wel de "vader" van de mineralogie genoemd. Zijn echte naam was Georg Pawer, hij was een zeer intelligent en begaafd mens. Hij was o.a. schrijver in de filologie, studeerde fysica, chemie en geneeskunde.

In 1526 werd hij stadsarts in Joachimstal (Bohemen), dat was in het centrum van de mijnbouw. Zijn grondige studies en zijn groot vermogen tot systematisch denken stelden hem in staat om een logisch systeem voor mineralen te bedenken.
De Re Metallica

Hij publiceerde diverse boeken (over verschillende onderwerpen) en in 1556 publiceerde hij "De Re Metallica". Dit boek is een zeer uitgebreid en volledig, maar ook een systematisch standaardwerk over de mijnbouw en de metallurgie.

Anselmus Boëtius de Boodt
De grondlegger van de "moderne" mineralogie is Anselmus Boëtius de Boodt (1550-1632) een mineraloog en arts uit Vlaanderen. Hij hield zich o.a. bezig met de eigenschappen en medische toepassingen van mineralen.
In 1609 beschreef hij in het boek "Gemmarum et Lapidum Historia", 600 mineralen. Ook vermeldde hij de 240 al genoemde mineralen beschreven door oudere schrijvers.

Gemmarum et Lapidum Historica
De organisatie IMA (International-Mineralogica-Association) bestaat uit leden (mineralogen) uit de hele wereld. Deze leden houden zich niet alleen bezig met het beheer en met de namen van bestaande mineralen, maar van de recent ontdekte soorten.
In 2004 zijn er ongeveer 4000 mineralen erkend door de IMA.
  • Fililogie - een filoloog bestudeert de taal en letterkunde van volkeren, d.m.v. beschikbare geschriften in samenhang met de cultuurgeschiedenis van een volk.
  •  Metallurgie - wetenschap van de ertsen.

Een greep uit enkele musea in Nederland die de moeite waard zijn om eens te bezoeken als je geïnteresseerd bent in mineralogie: