Annie Caroline Pontifex Toorop, werd op 24 maart 1891
geboren in Katwijk en is bij iedereen bekend als Charley Toorop.
Charley Toorop was één van de belangrijkste kunstenaressen in de jaren 30 van de vorige eeuw. Zij is niet direct begonnen met
schilderen, maar ze studeerde eerst zang en viool. In 1910 besloot ze om zich te
gaan richten op de beeldende kunst. Ze leerde het vak van haar vader de kunstenaar Jan Toorop (1858-1928), hij was een belangrijk vernieuwer in de kunst, hij introduceerde het neo-impressionisme in Nederland.
Charley trouwde met de filosoof Hendrik Fernhout en ze
kregen drie kinderen. Ze was in haar tijd een zeer uitgesproken vrouw, ze was een zelfbewuste, eigenzinnige kunstenares, bijzonder
sociaal bewogen, ze droeg elegante kleren en stond haar mannetje. Deze zaken vielen niet goed bij critici, zij noemden haar meedogenloos en ze kreeg het verwijt dat ze zich alleen maar met haar kunst bezig hield. Haar man en kinderen zou ze verwaarlozen en er ook nog eens verschillende minnaars op na houden.
Haar gezin kwam inderdaad op de tweede plaats, ook al hield ze veel van haar man en kinderen. Toch hield het huwelijk geen stand er volgde een scheiding.
Na haar scheiding van Fernhout nam haar vader
de verantwoording voor haar en zijn kleinkinderen op zich. Hij liet in
1921 een huis voor het gezin bouwen in Bergen (Noord-Holland). Charley ging daar wonen met haar kinderen en ook kon ze daar werken, ze had haar atelier aan huis. Het huis “De Vlerken”
werd een ontmoetingsplek voor schilders, beeldend kunstenaars en schrijvers.
Charley zette zich vooral in voor de moderne kunst en nam samen met andere
kunstenaars het initiatief tot de oprichting van ASB (Architecten, Schilders,
Beeldhouwers) en de filmliga. Ook was ze medeoprichter van “De Brug”, een
kunstenaarsvereniging naar voorbeeld van de Duitse vereniging “Die Brücke”
Het was de periode van de “Nieuwe Zakelijkeid”, een
stroming om en nabij de jaren twintig rondom het “Bauhaus”. Bekende namen naast Charley
Toorop waren Johan Polet, Dick Ket, Henri Boot, Jacob Bendien en John Rädecker.
Het waren grote projecten waar Charley zich voor in
zette, maar haar grootste project was haar oudste zoon Edgar.
Edgar Fernhout
(1912-1974) had een groot talent voor tekenen en Charley heeft haar zoon
jarenlang ondersteund, ook financieel, zodat hij zijn talenten volledig tot
ontwikkeling kon laten komen. Edgar ontwikkelde zijn stijl van het realisme
naar totale abstractie.
Haar tweede zoon John Fernhout (1913-1986) bekwaamde
zich in de kunst van de film, zijn leermeester was Joris Ivens (1898-1989). De
zoon van Edgar Fernhout, Rik Fernhout (1959-) is net als zijn vader,
grootmoeder en zijn overgrootvader schilder geworden en naast het schilderen is
hij schrijver. Zo zijn er ondertussen vier generaties van deze familie in de
kunst bekend.
Charley schilderde in verschillende stijlen, bv het
expressionisme. Haar voorbeelden in die tijd waren de schilders van “Der Blaue
Reiter”, waaronder Kandinsky. Werk van deze schilder had Charley gezien in 1912
op een tentoonstelling, ze werd gelijk door zijn werk geïnspireerd. In die tijd
schilderde ze vooral portretten, zelfportretten en landschappen. Ook sloot ze
zich in die tijd aan bij de kunstenaarsgroep “Het Signaal”, een groep kunstenaars
die streefden naar een diepe beleving van de werkelijkheid. Een kenmerk hiervan
zijn de felle kleurcontrasten en de zwaar aangezette lijnen. Eind jaren 30-40
veranderde de stijl van Charley Toorop, zij begon expressief realistisch te
werken, dat werk bestond voornamelijk uit gewone mensen, arbeiders en boeren.
Na de jaren 30 schilderde ze veel vrouwenfiguren en de
bekende zelfportretten. Tijdens, maar ook na de Tweede Wereldoorlog, schilderde
ze vooral de ellende van gewone mensen in oorlogstijd. Een voorbeeld hiervan is
het schilderij “Tussen de ruïnes van Rotterdam”.
 |
| Drie Generaties. |
Er zijn in de familie Toorop drie opeenvolgende generaties
in de schilderkunst terecht gekomen. Na de oorlog schilderde Charley het
portret “Drie Generaties”. Hierop staan haar vader Jan Toorop, haar zoon Edgar
Fernhout en zijzelf, dit schilderij is nu in het bezit van museum Boijmans van
Beuningen in Rotterdam. De aanleiding om het schilderij “De drie generaties” te
schilderen was een tentoonstelling in Den Haag waar van alle drie de
kunstenaars uit de familie Toorop het werk bijeen was gebracht.
Met dit schilderij begon ze in 1941 maar voltooide het
pas in 1950. Door de omstandigheden in 1942 verhuisde Charley naar
verschillende adressen en het schilderij ging steeds met haar mee. In 1944 werkte
ze nog aan het schilderij in haar huis in Bergen, later is het schilderij
opgeslagen in het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Charley Toorop overleed op 6 november 1955 in haar huis
in Bergen, ze is 64 jaar geworden.
Deze markante kunstenares heeft in het buitenland nooit
de bekendheid gekregen die ze verdiende. In Nederland is ze een begrip geworden
en haar schilderijen zijn altijd herkenbaar. Je kunt in veel musea genieten van
een “Charley Toorop”.
 |
| Te zien in het Kröller Müller Museum: |
Enkele Nederlandse musea met werk van Charley
Toorop in hun collectie:
·
Kröller Müller Museum in
Otterlo
·
Gemeentemuseum Den Haag
·
Museum Boijmans van
Beuningen in Rotterdam
·
Museum Kranenburgh in
Bergen
·
Stedelijk Museum in
Alkmaar
·
Groninger Museum
·
Rijk Museum Amsterdam
·
Museum De Fundatie in
Zwolle
·
Stedelijk Museum in
Amsterdam
