Charley Toorop

Annie Caroline Pontifex Toorop, werd op 24 maart 1891 geboren in Katwijk en is bij iedereen bekend als Charley Toorop.  
Charley Toorop was één van de belangrijkste kunstenaressen in de jaren 30 van de vorige eeuw. Zij is niet direct begonnen met schilderen, maar  ze studeerde eerst zang en viool. In 1910 besloot ze om zich te gaan richten op de beeldende kunst. Ze leerde het vak van haar vader de kunstenaar Jan Toorop (1858-1928), hij was een belangrijk vernieuwer in de kunst, hij introduceerde het neo-impressionisme in Nederland.

Charley trouwde met de filosoof Hendrik Fernhout en ze kregen drie kinderen.  Ze was in haar tijd een zeer uitgesproken vrouw, ze was een zelfbewuste, eigenzinnige kunstenares,  bijzonder sociaal bewogen, ze droeg elegante kleren en stond haar mannetje.  Deze zaken vielen niet goed bij critici, zij noemden haar meedogenloos en ze kreeg het verwijt dat ze zich alleen maar met haar kunst bezig hield.  Haar man en kinderen zou ze verwaarlozen en er ook nog eens verschillende minnaars op na houden. 
Haar gezin kwam inderdaad op de  tweede plaats, ook al hield ze veel van haar man en kinderen. Toch hield het huwelijk geen stand er volgde een scheiding.

Na haar scheiding van Fernhout nam haar vader de verantwoording voor haar en zijn kleinkinderen op zich. Hij liet in 1921 een huis voor het gezin bouwen in Bergen (Noord-Holland). Charley ging daar wonen met haar kinderen en ook kon ze daar werken, ze had haar atelier aan huis. Het huis “De Vlerken” werd een ontmoetingsplek voor schilders, beeldend kunstenaars en schrijvers. Charley zette zich vooral in voor de moderne kunst en nam samen met andere kunstenaars het initiatief tot de oprichting van ASB (Architecten, Schilders, Beeldhouwers) en de filmliga. Ook was ze medeoprichter van “De Brug”, een kunstenaarsvereniging naar voorbeeld van de Duitse vereniging “Die Brücke”

Het was de periode van de “Nieuwe Zakelijkeid”, een stroming om en nabij de jaren twintig rondom het “Bauhaus”. Bekende namen naast Charley Toorop waren Johan Polet, Dick Ket, Henri Boot, Jacob Bendien en John Rädecker.

Het waren grote projecten waar Charley zich voor in zette, maar haar grootste project was haar oudste zoon Edgar. 
Edgar Fernhout (1912-1974) had een groot talent voor tekenen en Charley heeft haar zoon jarenlang ondersteund, ook financieel, zodat hij zijn talenten volledig tot ontwikkeling kon laten komen. Edgar ontwikkelde zijn stijl van het realisme naar totale abstractie.

Haar tweede zoon John Fernhout (1913-1986) bekwaamde zich in de kunst van de film, zijn leermeester was Joris Ivens (1898-1989). De zoon van Edgar Fernhout, Rik Fernhout (1959-) is net als zijn vader, grootmoeder en zijn overgrootvader schilder geworden en naast het schilderen is hij schrijver. Zo zijn er ondertussen vier generaties van deze familie in de kunst bekend.

Charley schilderde in verschillende stijlen, bv het expressionisme. Haar voorbeelden in die tijd waren de schilders van “Der Blaue Reiter”, waaronder Kandinsky. Werk van deze schilder had Charley gezien in 1912 op een tentoonstelling, ze werd gelijk door zijn werk geïnspireerd. In die tijd schilderde ze vooral portretten, zelfportretten en landschappen. Ook sloot ze zich in die tijd aan bij de kunstenaarsgroep “Het Signaal”, een groep kunstenaars die streefden naar een diepe beleving van de werkelijkheid. Een kenmerk hiervan zijn de felle kleurcontrasten en de zwaar aangezette lijnen. Eind jaren 30-40 veranderde de stijl van Charley Toorop, zij begon expressief realistisch te werken, dat werk bestond voornamelijk uit gewone mensen, arbeiders en boeren.

Na de jaren 30 schilderde ze veel vrouwenfiguren en de bekende zelfportretten. Tijdens, maar ook na de Tweede Wereldoorlog, schilderde ze vooral de ellende van gewone mensen in oorlogstijd. Een voorbeeld hiervan is het schilderij “Tussen de ruïnes van Rotterdam”.

Drie Generaties.

Er zijn in de familie Toorop drie opeenvolgende generaties in de schilderkunst terecht gekomen. Na de oorlog schilderde Charley het portret “Drie Generaties”. Hierop staan haar vader Jan Toorop, haar zoon Edgar Fernhout en zijzelf, dit schilderij is nu in het bezit van museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam. De aanleiding om het schilderij “De drie generaties” te schilderen was een tentoonstelling in Den Haag waar van alle drie de kunstenaars uit de familie Toorop het werk bijeen was gebracht.

Met dit schilderij begon ze in 1941 maar voltooide het pas in 1950. Door de omstandigheden in 1942 verhuisde Charley naar verschillende adressen en het schilderij ging steeds met haar mee. In 1944 werkte ze nog aan het schilderij in haar huis in Bergen, later is het schilderij opgeslagen in het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Charley Toorop overleed op 6 november 1955 in haar huis in Bergen, ze is 64 jaar geworden.

Deze markante kunstenares heeft in het buitenland nooit de bekendheid gekregen die ze verdiende. In Nederland is ze een begrip geworden en haar schilderijen zijn altijd herkenbaar. Je kunt in veel musea genieten van een “Charley Toorop”.

Te zien in het Kröller Müller Museum:

   Enkele Nederlandse musea met werk van Charley Toorop in hun collectie:

·       Kröller Müller Museum in Otterlo
·       Gemeentemuseum Den Haag
·       Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam
·       Museum Kranenburgh in Bergen
·       Stedelijk Museum in Alkmaar
·       Groninger Museum
·       Rijk Museum Amsterdam
·       Museum De Fundatie in Zwolle
·       Stedelijk Museum in Amsterdam