Macht en invloed

Waterburcht Egeskov
Denemarken

Kastelen en paleizen zijn al eeuwenlang een uiting van macht en invloed. De meeste regimes en wereldleiders hebben niet alleen vroeger, maar ook tegenwoordig grote kastelen en paleizen om uiting te geven aan hun status of aan de status die ze zichzelf hebben toegedacht. De bouwwerken staan vaak hoog op de hellingen van heuvels en zijn omgeven door grachten of dikke muren.

Architecten moesten in hun ontwerpen de rijkdom en macht van de opdrachtgever overbrengen. In de meeste gevallen was het de bedoeling om in het paleis "hof" te houden, de opdrachtgever wilde er zijn gasten ontvangen en er zelf riant kunnen wonen. Een bijvoorbeeld is het recent gebouwde paleis van de Turkse president Erdogan, zijn paleis is 27 keer groter dan het Elysée in Parijs en 50 keer groter dan het Witte Huis in Washington.

Kasteel in Anet van Diana van Poitiers,
maîtresse van Hendrik II van Frankrijk

De architecten die dergelijke bouwwerken uitvoerden hadden niet de vrije hand over het ontwerp en zeker niet over de plek waar gebouwd moest worden. Ze moesten bouwen volgens de ideeën en eisen van de opdrachtgever.
Om deze omvangrijke projecten te kunnen uitvoeren waren er vanzelfsprekend veel werklieden nodig, met het gevolg dat de kosten voor het bouwwerk al vrij snel de pan uit vlogen en de bodem van de schatkist zichtbaar werd.
Voor de bevolking betekende dat bijna altijd een behoorlijke aderlating. Dat het volk er onder moest lijden was voor de opdrachtgevers geen probleem, hun wil was altijd wet.

Alhambra

Van Sultan Mohammed I  is bekend dat hij in 1238 in Andalusië vlakbij Granada, vanaf zijn paard, met een armbeweging de plek aanwees waar hij  "zijn" Alhambra gebouwd wilde hebben.

Ook koning Philips II van Spanje bepaalde zelf de plek waar zijn enorme paleis, het Escorial, moest verrijzen, namelijk hoog op de zuidkant van de Sierra de Guadarrama. Dit paleis ligt 50 km ten noordwesten van Madrid en het is zo groot dat je het wel een stad op zich kunt noemen.

En het Winterpaleis van keizerin Elisabeth in Sint Petersburg, dat gebouw moest met z'n 700 vertrekken prestige uitdrukken. Het is gebouwd tijdens de 7-jarig oorlog (1756-1763), het Russische volk had aan deze oorlog al behoorlijk bijgedragen en de kosten voor het Winterpaleis kregen ze ook nog eens op hun bordje.
De omstandigheden van de bevolking was in die tijd niet rooskleurig, en door de bijdrage die ze moesten leveren aan de bouw van het Winterpaleis kwamen ze in nog grotere armoede terecht.

Het Winterpaleis in Sint Petersburg was wat kamers betreft nogal klein vergeleken met het aantal vertrekken in De Verboden Stad in Peking. Hier zijn 9000 vertrekken verdeeld over 800 gebouwen. De vorst had er zijn woonvertrekken en van hieruit werd de Ming-dynastie bestuurd.Tijdens deze dynastie werkten er 1 miljoen mensen. 

Binnentuin van het Koninklijk paleis
in Sevilla

Paleizen werden ook wel gebouwd met een veel persoonlijker karakter om bijvoorbeeld als zomerverblijf te dienen of om er tijdelijk te kunnen ontsnappen aan staatszaken of bemoeienissen van buitenaf maar ook wel als onderkomen voor een maîtresse.

Een voorbeeld is het sprookjeskasteel Neuschwanstein in Beieren van koning Lodewijk. Hij liet het bouwen om aan de werkelijkheid te kunnen ontsnappen.

Ook het Topkapi-paleis in Istanbul, gebouwd in opdracht van de Ottomaanse sultan Mehmet II, had in het begin maar enkele kamers. In de loop van de tijd werden er steeds meer vertrekken bijgebouwd, niet alleen voor privégebruik maar ook voor het openbaar gebruik.

En nog een staaltje machtsvertoon van nog niet zo lang gleden. De mediatycoon W.R. Hearst had het idee om zijn "paleis" te laten bouwen bij het afgelegen plaatsje San Simeon aan de zuidkust van Californië. Hij had daar in zijn jeugd een keer gekampeerd met zijn ouders en had daar goede herinneringen aan.
Hij gaf de opdracht aan de architecte Julia Morgan om daar zijn droomhuis te realiseren.

Julia Morgan heeft 28 jaar lang, elk weekend, een bezoek gebracht aan Hearst om iedere keer weer de veranderingen aan te brengen die hij had bedacht.

Het project werd steeds omvangrijker en uiteindelijk is het buitenhuis er niet gekomen.