zaterdag 27 oktober 2018

Appingedam

Naar Appingedam stond er in de agenda. 
Wonen aan het Damsterdiep
Als kind ben ik er regelmatig op familiebezoek  geweest maar de schoonheid van het stadje is mij toen volledig ontgaan. Appingedam is de eerste stad in de provincie Groningen die stadsrechten kreeg. De tweede stad die de rechten kreeg is de stad Groningen, Stad zoals de Groningers zeggen. Appingedam werd in mijn jeugd, en ook nu nog aangeduid als Daam. De Groningers maken de klinkers graag een beetje langer. Stad en Daam is nog steeds een begrip. De inwoners van Daam worden ook wel Damsters genoemd.
Zoals gezegd de eerste stad in de provincie Groningen is Appingedam. Hoe oud de stad precies is is niet helemaal met zekerheid te zeggen. Er zijn voorwerpen gevonden die gedateerd zijn rond 1100, maar de meeste vondsten zijn om en nabij 1140.
Het ontstaan van Appingedam was rond 1100 op een dijk langs het Damsterdiep, in die tijd heette het water dat daar stroomde de Delf en had een open verbinding naar zee. Op de dijk is een nederzetting ontstaan waar kooplui, schippers en handwerkslieden zich vestigden en er ontstonden langs de nederzetting handelswegen. Appingedam was is de Middeleeuwen  een belangrijke plaats, de stad had een centrumfunctie. Er zijn documenten uit 1224 waarin wordt gesproken over een vergaderplaats en een belangrijke marktplaats. De Redgers (rechters) in de stad waren tevens notaris en bestuurders van het gewest Fivelingo. Het bestuur en de rechtspraak werd in 1327 bevestigd door de vertegenwoordigers van de Zeven Friese Zeelanden.

Appingedam ontkwam niet aan de nodige overheersingdrift  van  lui die hun macht wilden uitbreiden. Zo gebeurde het dat Georg van Saksen (1471-1539) in 1514 Appingedam innam. Het werd een enorm bloedbad, een groot gedeelte van de bevolking van de stad werd uitgemoord. Er kwamen zeker meer dan 1000 mensen om het leven.
Nicolaikerk
Veel bewoners hadden hun toevlucht gezocht in de Nicolaikerk maar het heeft ze niet geholpen. In 1536 was het weer raak, de stad kwam toen onder belegering van Meindert van Ham, hij was een aanvoerder van Karel van Gelre. Lang heeft de belegering niet geduurd, na een half jaar werd Van Ham verdreven door Georg Schenk van Toutenberg (1480-1540), hij was stadhouder van de Noordelijke gewesten onder  Karel V. Van Toutenberg wilde heel Appingedam laten slopen o.l.v. overste Hans Hesse, maar de Damsters wisten het totale sloopwerk te voorkomen. Alleen de vestingwallen vielen ten prooi aan de sloop.
Appingedam had hier veel van te lijden en ging economisch behoorlijk achteruit tot er rond 1630 weer een opleving kwam, straten werden vernieuwd er werd flink gebouwd. Langs het Damsterdiep werden kalkovens, steenbakkerijen en molens neergezet en per jaar werden er ongeveer 50 zeeschepen bevracht. Er kwamen beurtdiensten op Leer, Amsterdam en Sneek. De industrie kwam behoorlijk op gang en de stad kreeg een zeepziederij, een lijmziederij, bierbrouwerijen, jeneverstokerijen, een azijnmakerij, een zoutkeet, leerlooierijen en verschillende weverijen.
Het zag er goed uit voor de stad en omgeving maar in 1813 kwamen de Fransen naar het noorden voor het beleg van Delfzijl en zij konden de voorraden van Appingedam wel gebruiken, zij roofden alles leeg. Tegen het einde van de 19e eeuw begon de economie weer aan te trekken en vooral de vee- en paardenmarkt werden bekend en druk bezocht. In 1883 werd het voor de Damsters zelfs mogelijk om  met de trein naar Groningen en Delfzijl te reizen.
Appingedam begon zich daarna te ontwikkelen tot het industriecentrum van de regio er vestigden zich fabrieken o.a. een strokartonfabriek een zuivelfabriek, een vlasfabriek en machinefabriek Borga, mij bekend omdat mijn vader daar regelmatig moest zijn voor zijn werk.  

Na de Tweede Wereldoorlog werd buurstad Delfzijl een behoorlijke concurrent van Appingedam. Delfzijl ontwikkelde zich zeer snel en werd de derde havenstad van ons land. Appingedam kon deze groei niet bijhouden en langzamerhand kwam er weer stilstand, veel winkels en fabrieken moesten hun deuren sluiten.
Gerechtsgebouw
Vanaf 1972 heeft Appingedam het predicaat Beschermd Stadsgezicht  en kreeg financiële en juridische mogelijkheden om de stad, die toch wel aan verval onderhevig was, weer nieuw leven in te blazen. In Appingedam ging men voortvarend aan de slag onder het motto; Appingedam terug in de vaart. De historische binnenstad is aangepakt en in de oude staat gerestaureerd, de vaarrecreatie kwam op gang en dat alles maakt dat de stad aantrekkelijk is voor toeristen. Er zijn nieuwbouwwijken verschenen en ondernemers zagen weer een toekomst in Appingedam.
Appingedam is zeer de moeite waard om een kijkje te nemen en te genieten van de prachtige middeleeuwse panden, zoals de  romaans-gotische Nicolaikerk uit 1225, het oude Raadhuis in renaissancestijl uit 1630 en de synagoge. Tegenover het oude Raadhuis is het Museum Stad Appingedam met twee theekoepels uit de 19e eeuw. 
Theekoepel

Interieur van de theekoepel

In het gebouw van de VVV is de Zilverkamer met een grote collectie zilver, Appingedam heeft net als de stad Groningen veel zilversmeden gehad. 
Synagoge

De synagoge is een bezoek waard en heel bijzonder zijn toch de wereldberoemde hangende keukens boven het Damsterdiep.
Hangende keukens



De middeleeuwse pakhuizen langs het Damsterdiep zijn op een gegeven moment verbouwd tot woonhuizen, maar er was geen plek voor een keuken. De Damsters zijn vindingrijk en hebben de keukens aan de buitenkant boven het water aangebouwd. Dat was gemakkelijk voor alle keukenafval (en meer) zo boven het water.

In de vele restaurantjes is het heerlijk eten en tot mijn grote genoegen wordt er ook poffert geserveerd. Het is een gerechtje uit mijn jeugd en houdt het midden tussen brood en cake. Het wordt gegeten met gesmolten roomboter en basterdsuiker of stroop. De serveerster zei dat de boter, suiker en de stroop gebracht zou worden op een “bredje” (presenteerblaadje). 
Alleen al het  Groningse woord bredje maakte het nog fijner om een dag in Appingedam rond te dwalen.

De Damsters hebben het door de eeuwen heen niet gemakkelijk gehad maar  door hun doorzettingsvermogen en optimisme is het nu  goed toeven in Daam.

zondag 21 oktober 2018

Overstag

De Lage Vaart

In en om mijn woonplaats is het heerlijk fietsen. Ik ken de omgeving goed en op de fiets die ik al 25 jaar had ging dat dan ook prima. Met mijn fiets ben ik kriskras West-Europa doorgefietst van het hoge noorden van Denemarken tot het zuiden van Frankrijk en van oost naar west. Mijn fiets en ik hoorden bij elkaar en voelden elkaar goed aan. Maar na het intensieve gebruik kwamen er wat mankementen aan de fiets  (net als bij mij)  en niet alle onderdelen van de fiets waren nog verkrijgbaar. Het was ook niet echt een groot probleem, ik was toch een tijdje uit de roulatie. Maar nu heb ik een e-bike. Ik wilde er niet aan, ik had een prima fiets. Vrienden en kennissen hebben ondertussen allemaal een e-bike en vertelden mij dan ook regelmatig hoe fijn het is om te fietsen op een e-bike, zelfs met heel veel wind. Hmm dat klonk aanlokkelijk, het waait namelijk veel in Flevoland.  
Ik ben overstag en na een paar dagen oefenen kreeg ik het gevoel dat een e-bike toch nog niet zo gek is. Ik ontdek mijn woonomgeving opnieuw en fiets met plezier tegen de wind in, over hoge bruggen en geniet van het buiten zijn.






Geef mij maar de e-bike, fototoestel mee en genieten maar!
Mijn oude vertrouwde fiets is naar de Kringloop gegaan, ik hoop dat iemand er nog veel plezier van heeft.

zaterdag 13 oktober 2018

Draaien en vormen


Aan de draaischijf.
Eerste draaischijfproducten.
Eén keer per week ga ik naar het Kunstzinnig Centrum Randstad  om mij te bekwamen in de kunst van het pottenbakken en boetseren. Onder leiding van een bevlogen docente leer ik veel over de verschillende soorten klei, glazuren en de manieren van stoken. In het begin was het veel zoeken en uitproberen maar zo langzamerhand lijkt het alsof ik een beetje zicht krijg op de mogelijkheden die er zijn op dit gebied.
Tot nu toe heb ik veel met de hand gedaan maar met de draaischijf wilde ik ook wel eens werken.
Het is erg spannend om te draaien omdat de klei vaak een eigen leven gaat leiden en alle kanten opschiet door de snelheid van de schijf. Dat gebeurde ook bij mij en ik creëerde zonder dat het mijn bedoeling was een bijzonder kunstwerk. Zo’n onbedoeld kunstwerk heeft z’n charme maar ik wilde een potje en een vaasje maken en ben weer opnieuw begonnen met draaien. Het potje en het vaasje zijn er na een hele middag (met een rood hoofd van inspanning) werken toch gekomen.

Ondertussen ben ik ook nog met andere “kunstwerken” bezig die ik met de hand maak. 

Gevormd met de hand.


Detail van de schaal hierboven.

De klei in mijn handen voelen geeft een goed gevoel. Het glazuren is altijd weer spannend omdat ik een week later pas het resultaat zie als het uit de oven komt. Een middag in het atelier is fijn, ik creëer iets en het is erg ontspannend.

zaterdag 6 oktober 2018

Blauwwitte border

Wat te doen met 3 m2 tuin? Je kunt er tegels in leggen en er potten opzetten met mooie planten en je hebt geen onderhoud, lekker gemakkelijk. Je kunt natuurlijk ook gewoon dat kleine stukje tuin beplanten en proberen er iets moois van te maken. Dat kost wel het nodige denkwerk, wij hebben meer dan 20 jaar een balkon gehad en het was niet zo moeilijk om daar iets van te maken. 

Door de vorige bewoners is er een roos, een lavendel en een heideplant achtergelaten. De roos heb ik gelijk gesnoeid en de beloning is zichtbaar, er verschijnen dikke knoppen. Nog een weekje wachten en de rozen staan in bloei.  
De achtergebleven roos.

De heideplant is er niet meer.

De lavendel heb ik op een andere plek gezet en de twee lavendelplanten die nog in een pot stonden en mee zijn verhuisd heb ik erbij gezet. De heide is in de container gegaan (sorry plant) maar ik ben niet zo dol op heide, wel op heidevelden maar niet in een pot of een klein tuintje.
Ik heb gekozen voor blauwwitte borders, mooi om naar te kijken en een paradijs voor vlinders en bijen. 
Bij Directplant kun je namelijk borderpakketten bestellen per m2  in verschillende kleuren en soorten. Alles wordt bij je thuis afgeleverd en heb je nog vragen dan kun je die stellen aan de chauffeur want die heeft niet alleen zijn rijbewijs maar ook nog eens groene vingers. Wat wil een mens nog meer? Ik niet zo heel erg veel en heb de bestelling gedaan.
In totaal kreeg ik: 4 x Agapanthus, 6 x Nepeta (Walkers Low), 6 x Sedum Matrona, 6 x Anemone (Koningin Charlotte), 6 x Verbena Hastata (Rosea) en 5 bloembollen (Galonia). Om het een beetje gemakkelijk te maken kreeg ik er ook nog een plattegrond bij zodat ik kon zien hoe ik de planten het beste kon verdelen in mijn tuin(tje).
Het lijkt erg weinig.
Hoe moet alles staan?

Zo is het goed!

Het resultaat van het eerste bordertje.

De Galtonia.

Wij zijn ’s middags aan de slag gegaan en alle planten in de grond gezet en nu moeten we veel geduld hebben want het duurt nog erg lang voor het weer zomer wordt. Ik ga nog wel even naar het tuincentrum om een zak met bloembolletjes te kopen zodat ik vroeg in het voorjaar alvast kan genieten van krokussen, blauwe druifjes en sneeuwklokjes. 
Dit heb ik besteld.
Ik hoop dat mijn bordertjes net zo weelderig worden als op deze foto. 
(Foto van Directplant)