Marta Pan

Sculptuur Otterlo

Drijvende abstracte sculpturen zijn een kenmerk van het werk van Marta Pan.
Marta Pan was een in Frankrijk wonende beeldend kunstenares van Hongaarse afkomst. Ze is in 1923 geboren in Boedapest, daar is ze naar school geweest en na haar schooltijd is ze gaan studeren aan de Kunsthogeschool.

Als Marta Pan 29 jaar is gaat ze naar Parijs om haar blik te verruimen. Ze had niet alleen belangstelling voor beeldhouwen maar ook architectuur en landschap hadden haar interesse, vooral de combinatie hiervan. Door haar belangstelling voor de architectuur kwam ze in contact met de architect en stedenbouwkundige Le Corbusier (1887-1965). Op zijn kantoor maakt ze kennis met zijn naaste medewerker, de architect André Wogenscky (1916-2004), waar ze mee trouwde.

De sculpturen van Marta Pan behoren tot de kinetische kunst, dat wil zeggen dat de beweging centraal staat, de objecten worden door water, wind, magneten of motoren in beweging gezet. De meeste van haar sculpturen zijn abstract en organisch van vorm en gemaakt van hout en kunststof .

Het bevalt Marta uitstekend in Parijs en ze wil er blijven, ze wil er wonen, werken en trouwen en vraagt daarom de Franse nationaliteit aan. In 1952 krijgt ze de Franse nationaliteit en in datzelfde jaar heeft ze haar eerste solotentoonstelling, met de thema's scharnierpunt en evenwicht, genoemd "Cyclus Charniére". Haar werk blijft niet onopgemerkt en haar naam raakt bekend.

Twee jaar later toont ze een draaiend sculptuur in twee delen, "Le Teck", ook bij dit werk gaat het om evenwicht. De kritieken zijn lovend en Maurice Béjart en Michèle Seigneuret, geen onbekenden in de wereld van de dans, raakten zo geïnspireerd door het kunstwerk dat ze er een ballet op hebben gemaakt, eveneens met de titel Le Teck. 

De première van het ballet was in 1956 in Marseille op het dakterras van het net geopende woongebouw "De Unité d'habition", ontworpen door Le Corbusier.

Op de voorgrond "De schreeuw"van
beeldend kunstenaar Isamu Nogushi.
Op de achtergrond
Sculptuur "Otterelo".

Het werk van Marta Pan kreeg steeds meer bekendheid in het buitenland, waaronder Nederland. Haar eerste grote opdracht kreeg ze van het Kröller-Müller Museum in Otterlo. De opdracht was; ontwerp gazons waar paden doorheen lopen zodat bezoekers al wandelend in het park kunnen genieten van beelden van verschillende kunstenaars. Bij de opdracht hoorde ook een vijver waar een door haarzelf ontworpen sculptuur in zou komen te drijven. De opdracht hield tevens in dat er een verbinding moest zijn tussen het museum, het park en de vijver. Dit was een opdracht waar Marta Pan al haar kennis en kunde in kwijt kon.

Sculptuur Otterlo

Voor de vijver ontwierp ze "Sculptuur Otterlo", een drijvend kunstwerk dat beweeglijkheid en evenwicht uitdrukt. Het park, de architectuur, de vijver en de spiegeling in het water zijn een onderdeel van het kunstwerk. Het schijnt dat dit kunstwerk het meest gefotografeerde object in de wereld is.

Na deze grote opdracht van het Kröller-Müller Museum volgden andere opdrachten, vooral sculpturen die een relatie hadden met de architectuur. Ze kreeg niet alleen uit Europese landen opdrachten maar ook Japan, de Verenigde Staten, Libanon en Saoedi-Arabië wilden haar werk.

Veel objecten van Marta Pan staan in de openbare ruimten, bv in Parijs bij de metro ingangen van Auber, bij de medische faculteit van Saint Antoine, in New York in het Central Park, in Japan in het  Sapporo Art Park en in het Parc Central in Kirchberg, Luxemburg.

Weersomstandigheden hebben veel invloed op de sculpturen, de drijvende objecten hebben nog eens extra te lijden onder het steeds aanwezige water. Sculptuur Otterlo, vervaardigd van glasvezel en polyester, heeft al een paar keer een nieuwe coating gekregen, ook raakte het kunstwerk op een gegeven moment uit balans. Enkele jaren geleden is er nog een grondige renovatie geweest.

In 2007 kreeg Marta Pan de opdracht van het Kröller-Müller Museum om een amfitheater te ontwerpen. 

Marta Pan heeft samen met haar man altijd gewoond en gewerkt in Saint-Rémy-lès-Chevreuse, Frankrijk.

Op 14 oktober 2008 is Marta Pan overleden, zij was toen 85 jaar.

(foto's gemaakt in de beeldentuin van het museum)