De Fibula van Dorestad

Een schijf van goud waarop uitgezaagde patronen zijn te zien. Patronen van cloisonné waarin verschillende kleuren glas, parels, almandien (een halfedelsteen behorende tot één van de hoofdgroepen van de granaat) en email zijn verwerkt; dat is de Fibula van Dorestad.

Een fibula is een mantelspeld en deze speld is gevonden bij Dorestad, nu Wijk bij Duurstede. Deze vondst is één van de bekendste archeologische vondsten in Nederland. De speld is gevonden in een waterput en gedateerd tussen 775 en 800 n.Chr., de periode van Karel de Grote, de Karolingische tijd.

De fibula van Dorestad is eeuwen geleden in de waterput terecht gekomen en gevonden in 1989 door leden van de NJBG (Nederlandse Jeugdbond ter Bestudering van de Geschiedenis). De leden van de bond zijn tussen 9 en 26 jaar oud en hebben geschiedenis en archeologie als hobby. Deze vondst was voor de opgravers dan ook een fantastische vondst!

In de tijd van Karel de Grote werden dit soort fibula’s alleen gedragen door mannen en vrouwen die tot de elite behoorden. De elite in die tijd droeg het geloof zichtbaar uit en deze fibula is dan ook voorzien van christelijke symbolen. Het duidelijkst zie je de twee kruisen in het email- cloisonné. De herkomst van de fibula van Dorestad is Bourgondisch en vervaardigd door een Bourgondische edelsmid.

De Karolingische tijd was ook de tijd van de Vikingen. Het handeldrijven met de Vikingen ging in de begintijd naar behoren maar de woeste Noormannen zagen ook dat er nog veel meer zaken waren naar hun zin in Dorestad, de belangrijkste handelsstad van West-Europa. Ze ontdekten tijdens hun bezoeken de rijkdom in de stad en de haven en die rijkdom maakte de Vikingen behoorlijk hebberig. Ze verkregen die rijkdom dan ook op een geheel andere wijze dan de gebruikelijke manier van handel drijven. Verschillende Vikinggroeperingen werkten in die tijd samen en tijdens hun bezoeken aan Dorestad begonnen ze te plunderen en te moorden, ze namen mensen gevangen en hielden ze als slaven. Ook brandde een groot gedeelte af van de stad door toedoen van deze moordende en roofzuchtige bendes. Na hun rooftijd vertrokken ze snel naar huis om de buit veilig te stellen en de volgende rooftocht voor te bereiden. Ze hadden de smaak te pakken en er volgden nog veel van deze tochten.

Het is zeer waarschijnlijk dat de hier boven beschreven fibula tijdens de rooftochten van de Vikingen door een hooggeplaatste man of vrouw in de put is verstopt om het sieraad uit handen van de Noordse woestelingen te houden.

De fibula van Dorestad is te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. 
In Wijk bij Duurstede zijn nog resten te vinden van de oude stad.  
Een bezoekje waard!