Marmer

Pietà van Michelangelo (1499)
te zien in de Sint Pieter in Rome

Het woord marmer komt uit het Grieks van het woord marmaros dat glanzende steen betekent. Marmer wordt gewonnen in  Noorwegen, Groenland, Oostenrijk, Portugal, Griekenland, China en de Verenigde Staten.
Wij kennen vooral het Italiaanse marmer uit Carrara.

Carrara is een stad in het noordwesten van Toscane en al eeuwenlang beroemd door het mooie zuivere marmer. Het marmer uit deze omgeving is bekend onder de naam Carraramarmer.

De marmermijnen van Carrara zijn de oudste industrieterreinen ter wereld en nog altijd in gebruik. Marmer is een kalksteensoort dat al tientallen eeuwen onder zeer hoge druk en warmte ontstaat. De druk en warmte zijn zo hoog dat eventuele fossielen in het kalksteen zelfs zijn vernietigd. Gesteenten die op deze manier zijn ontstaan worden amorfe gesteenten genoemd.

Marmer herken je door het ontbreken van fossielen en zijn suikerachtige structuur. Het gesteente is zeer geschikt voor het maken van beeldhouwwerken maar ook wordt marmer gebruikt voor het verfraaien van bouwwerken, siervoorwerpen, schouwen,  vloeren en werkbladen in de kleuren wit, grijs, rood en roze.

Carrara marmergroeve

Het gewonnen marmer van Carrara wordt in stukken gespoeld en afgekoeld in de rivier Carrione. Door het eeuwenlang spoelen en koelen van het gesteente is het water in deze rivier helemaal wit geworden en stroomt er door de stad een rivier van melk.

De Etrusken en de Romeinen maakten al gebruik van het marmer uit Carrara.
Keizer Augustus (63 v.Chr.-14 n.Chr. ) schepte op dat hij Rome in steen had aangetroffen maar het achterliet in marmer.
Bij het zien van de vele met marmer versierde gebouwen in Rome, volgden andere steden in Italië al gauw dit voorbeeld en werden allemaal goede afnemers van het marmer uit Carrara. Er zijn inmiddels al miljoenen tonnen marmer gewonnen rondom Carrara en de groeven zijn nog steeds niet uitgeput, er is nog volop aanwezig.

De Romeinen gebruikten bij het winnen van marmer wiggen van vijgenhout die ze in de scheuren van het marmer dreven. Deze wiggen werden natgemaakt zodat het hout kon uitzetten waardoor het gesteente ging barsten.

Detail David van Michelangelo
te zien in de Galleria dell'Accademia
te Florence

In de Middeleeuwen raakten de groeven een beetje in verval maar tijdens de renaissance kwamen ze weer tot grote bloei. Michelangelo (1475-1564) was vaak in Carrara om persoonlijk de stukken marmer uit te zoeken voor zijn beeldhouwwerken.

Hij schreef regelmatig over het ongeëvenaarde vakmanschap van de steenhouwers uit Carrara. 

In de 19e eeuw is men begonnen met het gebruik van buskruit om het marmer in stukken te krijgen. Deze methode was wel sneller maar het marmer werd erg beschadigd. Het resultaat hiervan is vooral te zien aan de voorkant van de kathedraal van Florence. Tegenwoordig werken ze bij de winning van marmer met een ongeveer 100 meter lange staaldraadzaag, die over een langzaam lopende katrol loopt.

Kathedraal in Carrara

Als je in Carrara bent kun je een mooie wandeling maken naar de marmergroeven. Je ziet de gigantische witte marmerblokken als grote gebouwen, meestal tegen een prachtige Italiaanse lucht. In de stad zijn verschillende musea en je kunt marmerwerkplaatsen bezoeken voor demonstraties.
De kathedraal in Carrara is vanzelfsprekend bekleed met marmer uit de buurt.